"
“Het WEER zegt wat je vandaag moet dragen, het KLIMAAT vertelt wat je in je kledingkast moet hebben”.
Oui! Yes, we will...
Er ligt een nieuw klimaatverdrag! 195 landen kwamen op 12-12-2015 in Parijs tijdens de COP21-vergadering overeen dat zij vanaf 2020 meewerken aan een nieuw klimaatverdrag. Dan lopen de oude afspraken af (getekend in Kyoto in 1997). Toen deden minder landen mee en nu gaan de afspraken veel verder. Verder naar onder in het verhaal vind je meer details.
Hoe hard is het nodig dat we de krachten bundelen tegen verandering van het klimaat op aarde? Eerst even terug naar de basis: wat is eigenlijk het klimaat?
Ons klimaat
Ons klimaat bestaat uit afwisselend warmere en koudere periodes. Dat is binnen een maand zo, binnen een seizoen, het jaar, decennia, eeuwen en millenia. Ons landschap is zelfs gevormd door vroegere ijstijden, dus onze voorouders hadden er al mee te maken. We kunnen zelfs met ijsboringen de samenstelling van de luchtbelletjes in het ijs meten. Daaruit kunnen we afleiden of het een warmere of koudere periode was, maar ook of er veel vulkaanuitbarstingen in die tijd waren. We kunnen zo ongeveer 800.000 jaar terug in de tijd. Ook bodemmonsters (dan bedoel ik de grondboringen, niet de beestjes ;-) ) in oceanen geven een historisch perspectief. Bomen en koraal vertellen wat over het klimaat in een recentere periode.Je kunt meten wat er de afgelopen 800.000 jaar is gebeurt in de atmosfeer, maar ook op kortere termijn. Dat doen ze in Mauna Loa op Hawaii. Je ziet de jaarlijkse variatie (meer Co2 wordt opgenomen als er veel groeit, minder CO2 wordt opgenomen als er meer afsterft). 2015 wordt weer een recordjaar: voor het eerst gaan we de 400 ppm CO2 permanent over en beloofd het het warmste jaar ooit wereldwijd te worden (even de tijd van de dino's 60 miljoen jaar geleden daargelaten). Meer vind je op de site van Climate Central.
Om wat voorbeelden te geven: nu valt er gemiddeld 833 mm per jaar in De Bilt. Rond 1900 was dat 700 mm gemiddeld. De uitersten in neerslag is 387 mm in het droogste jaar (1988) en 1240 mm in het natste jaar (2003). Dát is ons klimaat.
De gemiddelde jaartemp in NL over 1980-2010 is 10,1℃ en 1602 uren zon. Een recent overzicht van de koudste, natste, droogste en zonnigste jaren vind je hier.
“Dit extreme weer bewijst dat het klimaat verandert….”
Het grootste misverstand is dat het weer hetzelfde is als het klimaat. Het weer is van alledag. Op korte termijn dus. Dat kent veel variatie. Het klimaat is een statistisch (rekenkundig) gemiddelde. Op lange termijn dus. Als je een gemiddeld getal neemt, zie je de uitschieters dus niet, maar je kunt wel de bijbehorende boven- en ondergrens aangeven. In de grafiek hieronder kun je aan rechterkant voor elke dag dertig jaar lang een dagwaarde geven en dan zie je vanzelf de marge.
Een paar warme dagen (of zelfs een warme maand) is niet het bewijs van klimaatverandering. Maar de kans dat dat in de toekomst vaker gaat voorkomen neemt wel toe met opwarming van de aarde. Als er dagrecords sneuvelen omdat het op die dag nog nooit zo warm is geweest sinds we begonnen zijn met de metingen, dan is dat niet het bewijs dat het klimaat verandert is. Wel dat we deze uitschieter niet eerder gezien hebben (maar we meten pas sinds 1900!). Bij een veranderend klimaat wordt wel de kans groter dat we vaker deze uitschieters gaan beleven.Een mooie vergelijking:
“Het WEER zegt wat je vandaag moet dragen, het KLIMAAT vertelt wat je in je kledingkast moet hebben”.
“Het klimaat was vroeger warmer dan nu, dus de huidige opwarming is niets onnatuurlijks…”
De wetenschappers zijn het vrijwel unaniem met elkaar eens. Het klimaat op aarde verandert sneller dan je volgens natuurlijke processen kunt verklaren. Het kan niet anders dan dat de mens daar een dominante invloed op heeft. Maar om dat voor 100% aan te tonen, moet je ook de atmosfeer en de oceaan volledig kunnen modelleren. Dat is een vrijwel onmogelijke klus. Dus komt het IPCC met kansen.
“Het is voor 95% zeker dat meer dan de helft van de de huidige opwarming door de mens wordt veroorzaakt. Een krantenartikel uit 1912 toont aan dat het geen nieuwe wetenschap is! Meer oude krachtenartikelen vind je hier.
“Het is helemaal niet zeker dat mensen deze verandering veroorzaakt hebben!”
Klimaatsceptici kunnen dan roepen dat het nog niet 100% zeker is. Dat is correct. Of waar komt de rest van de opwarming vandaan? Tja, we weten nog lang niet alles. We kunnen het nu niet aantonen. Dus of dat uiteindelijk ook door de mens komt of dat de aarde zelf allerlei terugkoppelingsmechanismen heeft… geen idee.
Klimaatsceptici maken handig gebruik van die onzekerheid. In de media is daar onevenredig veel aandacht voor. Iets waar iedereen het over eens is, is geen nieuws. Een afwijkende mening is wel nieuwswaardig. John Oliver heeft tijdens zijn show Last Week Tonight het mooi uitgebeeld, zie op youtube Climate Change Debate.
“In mijn jeugd spraken ze over Global Cooling. Telkens roepen er wat anders…”
Er is zelfs een periode geweest in de jaren ’80 dat men sprak van “global cooling”. De aarde warmde niet meer zo snel op en allerlei regenpatronen boven Europa en Afrika verschoven van positie. Extreme droogte in Afrika met beelden van kinderen met hongerbuikjes en vliegen op het gezicht staan nog in mijn geheugen gegrift.
Men kwam er na verloop van tijd achter dat er minder zonlicht het aardoppervlakte bereikte. Dat was te koppelen aan meer luchtvervuiling. Er hing feitelijk een soort mistdeken van aerosolen boven ons hoofd, die ook fungeerden als condensatiekernen (een deeltje wat de omzetting van waterdamp naar waterdruppel mogelijk maakt). Wij trokken de regen als het ware naar ons toe, waardoor er in Afrika te weinig vocht overbleef. Ook voor onze gezondheid is de vervuiling natuurlijk onwenselijk.
Maatregelen om de vervuiling sterk terug te dringen hebben geholpen. De zon schijnt weer sterker, de regengebieden zitten weer waar ze horen, de lucht is schoner.
Men kwam er na verloop van tijd achter dat er minder zonlicht het aardoppervlakte bereikte. Dat was te koppelen aan meer luchtvervuiling. Er hing feitelijk een soort mistdeken van aerosolen boven ons hoofd, die ook fungeerden als condensatiekernen (een deeltje wat de omzetting van waterdamp naar waterdruppel mogelijk maakt). Wij trokken de regen als het ware naar ons toe, waardoor er in Afrika te weinig vocht overbleef. Ook voor onze gezondheid is de vervuiling natuurlijk onwenselijk.
Maatregelen om de vervuiling sterk terug te dringen hebben geholpen. De zon schijnt weer sterker, de regengebieden zitten weer waar ze horen, de lucht is schoner.
“Telkens is er een nieuwe hype; wat is er met de zure regen gebeurt?”
In de jaren 90 was zure regen een groot probleem. Bomen stierven bij bosjes, kalkstenen monumenten en gebouwen werden aangetast en het was slecht voor onze gezondheid. Mede door de grote aandacht heeft men de verantwoordelijke vervuiling aangepakt en is het geen bedreigend nieuws meer. Maar het bestaat nog steeds! “En de ozonlaag dan? Daar hoor je ook weinig meer over…”
De ozonlaag had het zwaar vanwege het gebruik van CFK’s in o.a. brandblussers, koelvloeistoffen en spuitbussen. Dat is een stofje dat niet wordt afgebroken in de atmosfeer. Door een chemische reactie hoog in de lucht wordt de vorming van ozon verstoord en neemt de concentratie van ozon (in een laag tussen 30-50km hoogte) af. Die ozon beschermt ons tegen schadelijke UV stralen van de zon. Het dunner worden van de laag is dus levensbereigend! (schade aan ons DNA!). Nog steeds hoor je geregeld dat de ozonlaag dun is dit jaar (meestal in de winterperiode), maar dat is ook een natuurlijkje variatie. We meten het nog niet zo lang, dat maakt het lastig beoordelen.
Je hebt in windstille situaties ook wel eens teveel aan ozon aan de grond. Dat noemt men dan smog. Ook daar speelt de vervuiling door auto’s en industrie een belangrijke rol in.
Met alle voorbeelden is wel duidelijk hoe complex alles met elkaar samenwerkt. De lucht houdt zich niet aan landsgrenzen. Wat wij in Nederland uitspoken, heeft ook gevolgen voor gebieden elders op aarde. Maar we weten nog lang niet wat precies.
Je hebt in windstille situaties ook wel eens teveel aan ozon aan de grond. Dat noemt men dan smog. Ook daar speelt de vervuiling door auto’s en industrie een belangrijke rol in.
Met alle voorbeelden is wel duidelijk hoe complex alles met elkaar samenwerkt. De lucht houdt zich niet aan landsgrenzen. Wat wij in Nederland uitspoken, heeft ook gevolgen voor gebieden elders op aarde. Maar we weten nog lang niet wat precies.
“Als het voor wetenschappers en ingewijden al zo lastig is om het helder uit te leggen, hoe moet het dan in de media?"
Iets wat afwijkt van het normale is nieuwswaardig. Dat het klimaat verandert is geen nieuws meer. Dat uit een onderzoek (ongeacht of het een valide onderzoek is) blijkt dat het ijs op Antarctica aangroeit, is wel nieuws. Je kunt je ook zorgen maken dat de overige opwarmeffecten dus nog sterker moeten zijn dan we dachten als het ijs juist daar aangroeit.
Dat de opwarming een periode minder snel gaat, is voer voor suggestie dat de opwarming allemaal onzin is. Zo kun je eindeloos blijven debatteren…
Dat de opwarming een periode minder snel gaat, is voer voor suggestie dat de opwarming allemaal onzin is. Zo kun je eindeloos blijven debatteren…
“Wat is er in Parijs afgesproken?”
Kerndoel: Opwarming van de aarde moet ruim onder de 2 gr blijven; het streven is maximaal 1,5 graden (ten opzichte van pre-industrieel tijdperk). Het IPCC komt in 2018 met een rapport hoe sterk de reducties dan moeten zijn. Dat wordt het eerste 'plan' van aanpak. Daarna moeten landen elke 5 jaar hun nationale doelen evalueren en naar boven bijstellen (dus vanaf 2023). Ligt men op koers? Waar kan men het aanscherpen? (het kan zijn dat er nieuwe technieken ontstaan waar we nu nog geen idee van hebben maar later enorm kunnen helpen)
Hoe gaan we dat bereiken?
- Er komt een Fonds met 100 miljard per jaar beschikbaar vanaf 2020 om arme landen te helpen bij klimaatproblemen. Kwetsbare landen krijgen hulp om zich te wapenen tegen de gevolgen.
- In 2050 moet gebruik van fossiele brandstoffen nihil zijn (uitstoot broeikasgassen in evenwicht met de opname ervan).
- Afspraken zijn juridische bindend op de belangrijkste punten. Aanscherpen eigen verantwoordelijkheid van land, maar sociale druk van andere landen helpt al veel.
Meer kun je vinden op de site van de VN (in het engels)
Voor de echte die-hards: klik hier voor het hele rapport.
Hoe gaan we dat bereiken?
- Er komt een Fonds met 100 miljard per jaar beschikbaar vanaf 2020 om arme landen te helpen bij klimaatproblemen. Kwetsbare landen krijgen hulp om zich te wapenen tegen de gevolgen.
- In 2050 moet gebruik van fossiele brandstoffen nihil zijn (uitstoot broeikasgassen in evenwicht met de opname ervan).
- Afspraken zijn juridische bindend op de belangrijkste punten. Aanscherpen eigen verantwoordelijkheid van land, maar sociale druk van andere landen helpt al veel.
Meer kun je vinden op de site van de VN (in het engels)
Voor de echte die-hards: klik hier voor het hele rapport.
Wat kun jij zelf doen?
Alles staat en valt met welke keuze jij maakt. “Jouw kassabon is je stembiljet.” Als jij een gezondere en schonere wereld wilt, moet je je eigen voetafdruk beperken. Jezelf minder kwetsbaar maken, minder afhankelijk van anderen. En dat kan op veel leuke manieren. Het is maar net welke keuze jij maakt! Alle beetjes helpen. Als je er eenmaal op gaat letten wat je kunt doen, wordt het ook steeds leuker. Een fascinerende combinatie... Klimaat, duurzaamheid en gedrag: daar kom ik in een volgende column op terug!
Heb jij nog dingen die je graag in een column uitgelegd wilt hebben? Mail mij jouw suggestie!
Heb jij nog dingen die je graag in een column uitgelegd wilt hebben? Mail mij jouw suggestie!
