Wat te doen als het ‘berekoud’ wordt?
Zo vaak is het niet echt koud in Nederland. Misschien dat we daarom ook minder uitdrukkingen kennen om de kou te duiden dan de varianten bij hitte. Ik vermoed dat Eskimo's een rijkere winterwoordenschat hebben!'Waterkoud' kennen we wel: bij vochtig en koud weer voelt het intens koud aan. Maar bij droog en koud weer? 'Knisperend koud?' En wat stel jij je voor bij 'berekoud'?
Ik zie dan meteen een dikke berenvacht voor mij die je nodig hebt om warm te blijven. Voor de echt koude perioden. Die maak je in Nederland overigens niet heel vaak mee.
Een mooie maat voor bijzondere vorstperioden zijn de koudegolven.
Het KNMI noemt een periode een officiële koudegolf als:
✔️ minstens 5 aaneengesloten ijsdagen (maximumtemperatuur lager dan 0,0℃) in De Bilt.
✔️ én daarbinnen minstens 3 dagen strenge vorst (minimumtemperatuur lager dan -10,0℃).
👉 Wist-je-dat: koudegolven vaker zijn voorgekomen dan hittegolven? Ja, echt!
Sinds 1901 zijn er 33 koudegolven geweest (tegenover 29 hittegolven!). Maar… er waren slechts 3 koudegolven in de laatste 30 jaar: in 1991, 1996 en 2012 (tegenover 17 hittegolven in de laatste 30 jaar!). Dat heeft natuurlijk te maken met het opwarmen van onze aarde. Dus de nostalgische verhalen van 'vroeger had je nog echte winters' bevat een kern van waarheid!
(hieronder mooi overzicht met dank aan Datagraver)


Maar tegenwoordig kunnen we ook nog af en toe heus winterweer beleven, al wordt het minder frequent. Sneeuw en vorst geeft altijd wel mooie fotogenieke plaatjes. Zodra een winterse periode wordt aangekondigd, denk je in eerste instantie aan spelende kinderen in de verse, krakende sneeuw. Veel zullen ook mooie jeugdherinneringen hebben met sneeuwpoppen bouwen en schaatsen op de sloot om de hoek met Koek & Zopie.

Maar het is uiteraard niet alleen maar winterse pret. Er zijn ook winterse ongemakken.
👉 Wist-je-dat: 1 op de 5 mensen (3,5 miljoen Nederlanders!) minder mobiel zijn?En dat zijn niet alle
en onze ouderen. Samen helpen we elkaar de winterkou door! Om zoveel mogelijk ongemakken te voorkomen, kun je je voorbereiden en aanpassen.
Puinguïn-loopje en 9 andere top-tips
Deze top-tips om een (voor Nederland best zeldzame) berekoude periode comfortabel door te komen! - Tijdig en voldoende boodschappen in huis halen
- Vragen of je voor kwetsbare buren boodschappen kunt meenemen. Juist die gaan niet graag naar buiten met gladheid.
- Bij sneeuw een deel van het voetpad begaanbaar maken voor voetgangers die minder goed ter been zijn.
- “Slecht weer bestaat niet, slechte kleding wel.” Bij wind voelt het kouder aan en is de kans op onderkoeling en bevriezing van uitstekende delen groter. Bedek handen, neus én oren.
- Als je op pad gaat: zorg voor een goed opgeladen telefoon en neem een powerbank mee. Bij kou lopen batterijen sneller leeg. Draag de telefoon dicht op je huid.
- Kleed je in meerdere laagjes. Dat houdt je beter warm en dan hoef je bij binnenkomst in een verwarmde ruimte niet alles uit te doen.
- Waterdichte kleding houdt je beter warm: waterdichte handschoenen, waterdichte schoenen met een goed profiel en een regenbroek over je gewone broek.
- Is het glad? Loop als een pinguïn: houdt zwaartepunt op voorste been waardoor je beetje voorovergebogen loopt, voeten iets naar buiten en neem vooral kleine stapjes.
- Blijf in beweging. Bij stilstaan krijg je het sneller koud.
- Hou het weerbericht in de gaten. Het is geen garantie, maar voorkomt wel de meeste verrassingen 😎.

"Een slimme man/meid is op haar toekomst voorbereid!"
Maar er zijn natuurlijk nog veel meer dingen waar je aan kunt denken. Daarom ook een completer lijstje van do’s & don’ts. 👉 Heb jij nog meer leuke, opvallende en vooral nuttige tips? Mail mij ze of geef het door via de socials.Winterkou buitenshuis houden?
- Sluit ramen en ventilatie-openingen. Dicht kieren af met ‘schilderstape’ of sjaals.
- Hou gordijnen gesloten en let op dat ze niet voor de verwarming hangen.
- Hang gordijnen voor trapgat (daarmee lekt niet teveel warmte naar boven)
- Bij het dicht houden van deuren naar kamers voorkom je een koude trek (tocht).
- Draai buitenkranen dicht voor het gaat vriezen
- Denk aan de vorstgevoelige planten (zeker als het langer en harder vriest)
- Met een lekkere trui of een heerlijk fleecedekentje op de bank hoef je de verwarming niet te hoog te zetten. Dat scheelt weer geld (en het opwarmen van de aarde).
- Kleed je in meerdere laagjes. Dat houdt je beter warm en dan hoef je bij overgang naar een verwarmde ruimte niet alles uit te doen.
- Thermokleding dicht op de huid is een goede isolator.
- Waterdichte kleding houd je beter warm. Waterdichte handschoenen, waterdichte schoenen met een goed profiel en een regenbroek over je gewone broek. Dan maar even wat minder modieus!
- Onderschat de kou niet! Als je afkoelt, neemt de controle over je lichaam af en is de kans op vallen groter. Je kunt het beter iets te warm hebben en een laagje uitdoen, dan het te koud hebben. Meer over de gevoelstemperatuur of de windchill vind je hier.
- Voorkom zweten: met natte kleding koel je sneller af.
- Zoek zoveel mogelijk de zonnige kant op (als die er is)
- Als het ook nog waait zijn er extra uitdagingen! Bij wind voelt het kouder aan en is de kans op onderkoeling en bevriezing van uitstekende delen groter. Bedek handen, neus én oren. NB De gevoelstemperatuur is geenwerkelijk gemeten temperatuur, maar een berekening voor hoe het voelt door warmteverlies van de huid onder invloed van wind, kou en nattigheid. Hiervoor kan het veel kouder aanvoelen dan de werkelijke gemeten temperatuur.
- Onderkoeling en bevriezing van vingertopjes en tenen zijn de meest voorkomende klachten bij ernstige kou.
- Zorg dat je telefoon goed is opgeladen en neem een extra accu (powerbank) mee. Bij kou lopen batterijen sneller leeg. Draag je telefoon dicht op je huid.

Onderweg:
- Met auto: neem deken, waxinelicht en lucifers mee. Bij onverwachte pech of opstoppingen blijf je toch beetje warm. Wat reservevoedsel mee (bijvoorbeeld noten) en een flesje water kan geen kwaad.
- Bij weinig verkeer werkt het stooizout minder goed. Pas je rijstijl aan aan de omstandigheden.
- Dek je autoruit af met droog karton of plastic tijdens het parkeren. Dat scheelt krabben als je weg moet.
- Vul je ruitenvloeistof tijdig bij met anti-vries.
- Op fiets: fietsbanden die zacht zijn opgepompt, geven meer grip.
- Te voet: Is het glad? Loop als een pinguïn: houdt zwaartepunt op voorste been (waardoor je beetje voorovergebogen loopt), voeten iets naar buiten draaien en neem vooral kleine stapjes.
- Heb je geen anti-slipzolen? Grove elastiekjes om je schoenen helpen ook!
- Blijf buiten (en binnen) in beweging. Bij stilstaan krijg je het sneller koud. Wandelen is gezond!
Eten en drinken:
- Het is handig tijdig boodschappen in huis te halen. Koop vooral houdbare producten, zodat je een paar dagen vooruit kunt.
- Vraag of je voor kwetsbare of oudere buren boodschappen kunt meenemen. Juist die gaan niet graag naar buiten met gladheid (er zijn dik 3 miljoen 65-plussers in ons land, die nu eenmaal gevoeliger zijn voor botbreuken!)
- Eet regelmatig en voldoende als je veel buiten moet zijn. Eskimo’s hebben niet voor niets een calorierijk dieet. Nou duurt de vrieskou nooit zo lang en hebben we centrale verwarming. Een tekort aan energie zorgt ervoor dat je het sneller koud hebt. Mocht je het koud krijgen, denk dan even of je op tijd gegeten hebt.
- Drink voldoende warme dranken, zoals thee. Hoe verleidelijk een alcoholische versnapering ook kan zijn, die kan je echt beter laten staan. Alcohol verwijdt de bloedvaten. Hierdoor verlies je sneller warmte en krijg je het dus kouder.
“Slecht weer bestaat niet, slechte kleding wel.”
👉 Wist-je-dat: het bij 0 graden én windkracht 6 het aanvoelt als -8 graden?
Het is geen echte gemeten waarde, maar een berekende temperatuur die de luchtvochtigheid en de windsnelheid meeweegt. Het geeft je een indicatie voor het warmteverlies. (van een gezond, volwassen en wandelend persoon van gemiddelde lengte). Het weten van de gevoelstemperatuur (en daarnaar handelen) helpt het voorkomen van bevriezing en onderkoeling. Er zijn verschillende rekenmethodes waar je voor zou kunnen kiezen.
Hieronder een tabel die het KNMI gebruikt voor windchill / gevoelttemperatuur -> voor uitleg klik hier

Bronnen: o.a. KNMI, PBL, Datagraver, Depositphotos, giphy, Rode Kruis.